Sanskrit Sloka text in Devanagari, Gujarati, Kannada, Telugu , and English

||om tat sat||

ಸುಂದರಕಾಂಡ.
ಅಥ ತ್ರಿಪಂಚಾಶಸ್ಸರ್ಗಃ||

ತಸ್ಯ ತದ್ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ದಶಗ್ರೀವೋ ಮಹಾಬಲಃ|
ದೇಶಕಾಲಹಿತಂ ವಾಕ್ಯಂ ಭ್ರಾತುರುತ್ತರಮಬ್ರವೀತ್||1||

ಸ|| ದಶಗ್ರೀವಃ ಮಹಾಬಲಃ ತಸ್ಯ ತದ್ವಚನಂ ದೇಶಕಾಲಹಿತಂ ವಾಕ್ಯಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಭ್ರಾತುರುಃ ಉತ್ತರಂ ಅಬ್ರವೀತ್||

The powerful ten-headed one, Ravana, hearing his brother's words which are keeping in line with the time, place and propriety, spoke in reply.

ಸಮ್ಯಗುಕ್ತಂ ಹಿ ಭವತಾ ದೂತವಧ್ಯಾ ವಿಗರ್ಹಿತಾ|
ಅವಶ್ಯಂ ತು ವಧಾ ದನ್ಯಃ ಕ್ರಿಯತಾ ಮಸ್ಯನಿಗ್ರಹಃ||2||
ಕಪೀನಾಂ ಕಿಲ ಲಾಂಗೂಲಂ ಇಷ್ಟಂ ಭವತಿ ಭೂಷಣಮ್|
ತದಸ್ಯ ದೀಪ್ಯತಾಂ ಶೀಘ್ರಂ ತೇನ ದಗ್ಧೇನ ಗಚ್ಛತು||3||
ತತಃ ಪಶ್ಯಂ ತ್ವಿಮಂ ದೀನಂ ಅಂಗವೈರೂಪ್ಯಕರ್ಶಿತಮ್|
ಸಮಿತ್ರ ಜ್ಞಾತಯಃ ಸರ್ವೇ ಬಾನ್ಧವಾಃ ಸಸುಹೃತ್ ಜನಾಃ||4||

ಸ|| ಭವತಾ ಸಮ್ಯಕ್ ಉಕ್ತಂ ದೂತ ವಧ್ಯಾ ವಿಗರ್ಹಿತಾ| ಅಸ್ಯ ನಿಗ್ರಹಃ ವಧಾತ್ ಅನ್ಯಃ ಅವಶ್ಯಂ ಕ್ರಿಯತಾಂ ||ಕಪೀನಾಂ ಭೂಷಣಂ ಲಾಂಗೂಲಂ ಇಷ್ಟಂ ಭವತಿ | ತತ್ ಅಸ್ಯ ( ಲಾಂಗೂಲಂ) ದೀಪ್ಯತಾಂ | ತೇನ ದಗ್ಧೇನ ಶೀಘ್ರಂ ಗಚ್ಛತು||ತತಃ ಇಮಂ ಅಂಗವೈರೂಪ್ಯಕರ್ಶಿತಂ ದೀನಂ ಜ್ಞಾತಯಃ ಸರ್ವೇ ಬಾಂಧವಾಃ ಸಮಿತ್ರ ಸಸುಹೃತ್ ಪಶ್ಯಂ||

' You have spoken well. Killing messenger is censured. His punishment other than killing can surely be done. The tail is Vanara's ornament, and is dear to them. His tail may be set on fire. When it is burning let him go. Then all his friends relatives and his kinsmen will see him disfigured and deformed'.

ಆಜ್ಞಾಪಯತ್ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಃ ಪುರಂ ಸರ್ವಂ ಸ ಚತ್ವರಮ್|
ಲಾಂಗೂಲೇನ ಪ್ರದೀಪ್ತೇನ ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಪರಿಣೀಯತಾಮ್||5||
ತಸ್ಯ ತದ್ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಕೋಪಕರ್ಷಿತಾಃ|
ವೇಷ್ಟಯನ್ತಿ ಸ್ಮ ಲಾಂಗೂಲಂ ಜೀರ್ಣೈಃ ಕಾರ್ಪಾಸಜೈಃ ಪಟೈಃ||6||

ಸ|| ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಃ ಆಜ್ಞಾಪಯತ್ ಲಾಂಗೂಲೇನ ಪ್ರದೀಪ್ತೇನ ( ಅಯಂ ) ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಸರ್ವಂ ಪುರಂ ಸ ಚತ್ವರಂ ಪರಿಣೀಯತಾಂ||ತಸ್ಯ ತತ್ ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಕೋಪಕರ್ಶಿತಾಃ ತಸ್ಯ ಲಾಂಗೂಲಂ ಜೀರ್ಣೈಃ ಕಾರ್ಪಾಸಜೈಃ ಪಟೈಃ ವೇಷ್ಟಯಂತಿ ಸ್ಮ||

The king of Rakshasas ordered that with the tail set on fire, the Rakshasas may take him all over the city's four corners. Hearing those words , the angry Rakshasas wrapped his tail with tatters of cotton.

ಸಂವೇಷ್ಟ್ಯಮಾನೇ ಲಾಂಗೂಲೇ ವ್ಯವರ್ಥತ ಮಹಾಕಪಿಃ|
ಶುಷ್ಕ ಮಿನ್ದನಮಾಸಾದ್ಯ ವನೇಷ್ವಿವ ಹುತಾಶನಃ||7||
ತೈಲೇನ ಪರಿಷಿಚ್ಯಾಥ ತೇಽಗ್ನಿಂ ತತ್ರಾಭ್ಯಪಾತಯನ್|
ಲಾಂಗೂಲೇನ ಪ್ರದೀಪ್ತೇನ ರಾಕ್ಷಸಾಂ ಸ್ತಾ ನಪಾತಯತ್||8||
ರೋಷಾಮರ್ಷಾ ಪರೀತಾತ್ಮಾ ಬಾಲಸೂರ್ಯ ಸಮಾನನಃ|

ಸ||ಲಾಂಗೂಲೇ ಸಂವೇಷ್ಟ್ಯಮಾನೇ ಮಹಾಕಪಿಃ ವ್ಯವರ್ಧತ (ಯಥಾ)ವನೇಷು ಶುಷ್ಕಂ ಇಂಧನಂ ಆಸಾದ್ಯ ಹುತಾಶನಃ ಇವ ||ಅಥ ತೇ ತೈಲೇನ ಪರಿಷಿಚ್ಯತತ್ರ ಅಗ್ನಿಮ್ ಅಭ್ಯಪಾತಯನ್ | ಬಾಲಸೂರ್ಯ ಸಮಾನನಃ ರೋಷಾಮರ್ಷಪರೀತಾತ್ಮಾ ಪ್ರದೀಪ್ತೇನ ಲಾಂಗೂಲೇನ ತಾನ್ ರಾಕ್ಷಸಾನ್ ಅಪಾತಯತ್||

While the tail was being wrapped, the great Vanara grew in size like a wild fire fed by dry wood of the forest. Then they soaked the tail and set fire to the same. Overtaken by indignation and anger and looking like a rising Sun, he struck the Rakshasas with his tail.

ಲಾಂಗೂಲಂ ಸಂಪ್ರದೀಪ್ತಂ ತು ದ್ರಷ್ಟುಂ ತಸ್ಯ ಹನೂಮತಃ||9||
ಸಹ ಸ್ತ್ರೀ ಬಾಲವೃದ್ಧಾಶ್ಚ ಜಗ್ಮುಃ ಪ್ರೀತಾ ನಿಶಾಚರಾಃ|
ಸ ಭೂಯ ಸಂಗತೈಃ ಕ್ರೂರೈಃ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಹರಿಸತ್ತಮಃ ||10||
ನಿಬದ್ಧಃ ಕೃತವಾನ್ ವೀರಃ ತತ್ಕಾಲಸದೃಶೀಂ ಮತಿಮ್|

ಸ|| ತಸ್ಯ ಹನೂಮತಃ ಲಾಂಗೂಲಮ್ ಪ್ರದೀಪ್ತಂ ತಂ ದ್ರಷ್ಟುಂ ಪ್ರೀತಾಃ ನಿಶಾಚರಾಃ ಬಾಲವೃದ್ಧಾಶ್ಚ ಸಹ ಸ್ತ್ರೀ ಜಗ್ಮುಃ||ಸಂಗತೈಃ ಕ್ರೂರೈಃ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಭೂಯಃ ನಿಬದ್ಧಃ ಸಃ ವೀರಃ ಹರಿಸತ್ತಮಃ ತತ್ಕಾಲ ಸದೃಶೀಂ ಮತಿಂ ಕೃತವಾನ್ ||

To see the Hanuman with his tail burning bright, happy Rakshasas, children and old people along with women came. When the Rakshasas gathered together and bound Hanuman again, the best of Vanaras thought of what was appropriate for the moment.

ಕಾಮಂ ಖಲು ನಮೇ ಶಕ್ತಾ ನಿಬದ್ಧಾಸ್ಯಾಪಿ ರಾಕ್ಷಸಾಃ||11|
ಛಿತ್ವಾಪಾಶಾನ್ ಸಮುತ್ಪತ್ಯ ಹನ್ಯಾಮಹಂ ಇಮಾನ್ಪುನಃ|
ಯದಿ ಭರ್ತುರ್ಹಿತಾರ್ಥಾಯ ಚರನ್ತಂ ಭರ್ತೃಶಾಸನಾತ್ ||12||
ಬಧ್ನನ್ಯೇತೇ ದುರಾತ್ಮಾನೋ ನ ತು ಮೇ ನಿಷ್ಕೃತಿಃ ಕೃತಾ|
ಸರ್ವೇಷಾಮೇವ ಪರ್ಯಾಪ್ತೋ ರಾಕ್ಷಸಾನಾ ಮಹಂ ಯುಧಿ||13||
ಕಿಂತು ರಾಮಸ್ಯ ಪ್ರೀತ್ಯರ್ಥಂ ವಿಷಹಿಷ್ಯೇಽಹ ಮೀದೃಶಂ|
ಲಂಕಾ ಚಾರಯಿತವ್ಯಾ ವೈ ಪುನರೇವ ಭವದಿತಿ||14||

ಸ||ರಕ್ಷಸಾಃ ನಿಬದ್ಧಸ್ಯಾಪಿ ಮೇ ನ ಶಕ್ತಾಃ ಕಾಮಂ ಖಲು | ಅಹಂ ಪುನಃ ಪಾಶಾನ್ ಛಿತ್ವಾಸಮುತ್ಪಾತ್ಯ ಇಮಾನ್ ಹನ್ಯಾಮ್||ಭರ್ತುಃ ಹಿತಾರ್ಥಾಯ ಚರಂತಂ ಏತೇ ದುರಾತ್ಮನಃ ಬರ್ತೃಶಾಸನಾತ್ ಬಧ್ನಂತಿ ಯದಿ ಮೇ ನಿಕೃತಿಃ ನ ಕೃತಾ||ಯುಧಿ ಅಹಂ ಸರ್ವೇಷಾಂಏವ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ಪರ್ಯಾಪ್ತಃ | ಕಿಂತು ರಾಮಸ್ಯ ಪ್ರೀತ್ಯರ್ಥಂ ಅಹಂ ಈದೃಶಮ್ ಲಂಕಾ ಪುನರೇವ ಚಾರಯಿತವ್ಯಾ ಭವೇತ್ | ಇತಿ ವಿಷಹಿಷ್ಯೇ||

' Although bound by Rakshasa they are not capable. I can again break the bonds and kill them. While moving here for the well-being of my master, these evil ones bound me on the orders of their master, I will not let them escape. In the battle I am enough for all the Rakshasas. But for the sake of Rama I will go around Lanka like this. I will bear this.

ರಾತ್ರೌನ ಹಿ ಸುದೃಷ್ಟಾ ಮೇ ದುರ್ಗಕರ್ಮ ವಿಧಾನತಃ|
ಅವಶ್ಯಮೇವ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಾ ಮಯಾ ಲಂಕಾ ನಿಶಾಕ್ಷಯೇ||15||
ಕಾಮಂ ಬದ್ಧಸ್ಯ ಮೇ ಭೂಯಃ ಪುಚ್ಛಸ್ಯೋದ್ದೀಪಮನೇನ ಚ|
ಪೀಡಾಂ ಕುರ್ವನ್ತು ರಕ್ಷಾಂಸಿ ನ ಮೇಽಸ್ತಿ ಮನಸಃ ಶ್ರಮಃ||16||

ಸ|| ಲಂಕಾ ದುರ್ಗಕರ್ಮವಿಹಾನತಃ ರಾತ್ರೌ ಸುದೃಷ್ಟಾ ನ ಹಿ ನಿಶಾಕ್ಷಯೇ ಮಯಾ | ಅವಸ್ಯಮೇವ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಾ||ಭೂಯಃ ಬದ್ಧಸ್ಯ ಮೇ ಪುಚ್ಛಸ್ಯ ಉದ್ದೀಪನೇನ ರಕ್ಷಾಂಸಿ ಕಾಮಂ ಪೀಡಾಂ ಕುರ್ವಂತು | ಮೇ ಮನಸಃ ಶ್ರಮಃ ನಾಸ್ತಿ||

' The fortifications of Lanka have not been seen by me clearly in the late hours of the night. They ought to be seen. Again by binding me and burning of the tail the Rakshasa's may torment me as they wish. I am not tired '.

ತತಃ ತೇ ಸಂವೃತಾಕಾರಂ ಸತ್ತ್ವವನ್ತಂ ಮಹಾಕಪಿಂ|
ಪರಿಗೃಹ್ಯ ಯಯುರ್ಹೃಷ್ಟಾ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಕಪಿಕುಂಜರಮ್||17||
ಶಂಖ ಭೇರೀನಿನಾದೈಃ ತಂ ಘೋಷಯನ್ತಃ ಸ್ವಕರ್ಮಭಿಃ|
ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಕ್ರೂರಕರ್ಮಾಣಃ ಚಾರಯನ್ತಿ ಸ್ಮ ತಾಂ ಪುರೀಮ್||18||
ಅನ್ವೀಯಮಾನೋ ರಕ್ಷೋಭಿ ರ್ಯಯೌ ಸುಖಮರಿನ್ದಮಃ|
ಹನುಮಾಂಶ್ಚಾರಯಾಮಾಸ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ಮಹಪುರೀಂ||19||

ಸ|| ತತಃ ತೇ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಹೃಷ್ಟಾಃ ಸಂವೃತಾಕಾರಂ ಸತ್ತ್ವವಂತಂ ಕಪಿಕುಂಜರಂ ಮಹಾಕಪಿಂ ಪರಿಗೃಹ್ಯ ಯಯುಃ|| ಕ್ರೂರಕರ್ಮಣಃ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ತಂ ಶಂಖಭೇರೀನಿನಾದೈಶ್ಚ ಸ್ವಕರ್ಮಭಿಃ ಘೋಷಯಂತಃ ತಾಂ ಪುರೀಂ ಚಾರಯಂತಿ ಸ್ಮ||ಅರಿಂದಮಃ ಹನುಮಾನ್ ರಕ್ಷೋಭಿಃ ಅನ್ವೀಯಮಾನಃ ಸುಖಂ ಯಯೌ| ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ಮಹಪುರೀಂ ಚಾರಯಾಮಾಸ||

Then the Rakshasas joyfully captured the shrunken Vanara, the elephant among Vanaras, and left. The Rakshasas who are known cruel actions, beating drums and blowing conches , announcing their deeds, paraded him around the city. The subduer of enemies , Hanuman being followed by Rakshasas went around happily. He ranged forth in the city of Rakshasas.

ಅಥಾಪಶ್ಯತ್ ವಿಮಾನಾನಿ ವಿಚಿತ್ರಾಣಿ ಮಹಾಕಪಿಃ|
ಸಂವೃತಾನ್ ಭೂಮಿಭಾಗಾಂಶ್ಚ ಸುವಿಭಕ್ತಾಂಶ್ಚ ಚತ್ವರಾನ್||20||
ವೀಧೀಶ್ಚ ಗೃಹಸಂಬಾಧಾಃ ಕಪಿಃ ಶೃಂಗಾಟಕಾನಿ ಚ|
ತಥಾ ರಥ್ಯೋಪರಥ್ಯಾಶ್ಚ ತಥೈವ ಗೃಹಕಾನ್ತರಾನ್||21||
ಗೃಹಾಶ್ಚ ಮೇಘಸಂಕಾಶಾನ್ ದದರ್ಶ ಪವನಾತ್ಮಜಃ|

ಸ|| ಅಥ ಮಹಾಕಪಿಃ ವಿಚಿತ್ರಾಣಿ ವಿಮಾನಾನಿ ಸಂವೃತಾನ್ ಭೂಮಿಭಾಗಾಂಶ್ಚ ಸುವಿಭಕ್ತಾನ್ ಚತ್ವಾರಾನ್ ಅಪಶ್ಯತ್ ||ಪವನಾತ್ಮಜಃ ಕಪಿಃ ಗೃಹಸಂಬಾಧಾಃ ವೀಥಿಃ ಶೃಂಗಾಟಕಾನಿ ಚ ತಥಾ ರಥ್ಯೋಪರಥ್ಯಾಶ್ಚ ತಥೈಚ ಚ ಗೃಹಕಾಂತರಾನ್ ಮೇಘಸಂಕಾಸಾನ್ ಗೃಹಾಂಶ್ಚ ದದರ್ಶ||

Then the great Vanara saw wonderful towering mansions secured all over and well laid out squares and streets. The son of wind god, the Vanara, saw streets with tall mansions, highways and byways. Similarly he saw interior routes of houses, also houses appearing like clouds.

ಚತ್ವರೇಷು ಚತುಷ್ಕೇಷು ರಾಜಮಾರ್ಗೇ ತಥೈವ ಚ||22||
ಘೋಷಯನ್ತಿ ಕಪಿಂ ಸರ್ವೇ ಚಾರೀಕ ಇತಿ ರಾಕ್ಷಸಾಃ|
ಸ್ತ್ರೀಬಾಲ ವೃದ್ಧಾ ನಿರ್ಜಗ್ಮುಃ ತತ್ರ ತತ್ರ ಕುತೂಹಲಾತ್||23||
ತಂ ಪ್ರದೀಪಿತಲಾಂಗೂಲಂ ಹನುಮನ್ತಂ ದಿದೃಕ್ಷವಃ|

ಸ|| ಸರ್ವೇ ರಕ್ಷಸಾಃ ಚತ್ವರೇಷು ಚತುಷ್ಕೇಷು ತಥೈವ ಚ ರಾಜಮಾರ್ಗೇ ಕಪಿಂ ಚಾರೀಕಃ ಇತಿ ಘೋಷಯಂತಿ||ಪ್ರದೀಪಿತಲಾಂಗೂಲಂ ತಂ ಹನೂಮಂತಂ ದಿದೃಕ್ಷವಃ ಸ್ತ್ರೀಬಾಲವೃದ್ಧಾಃ ತತ್ರ ತತ್ರ ಕುತೂಹಲಾತ್ ನಿರ್ಜಗ್ಮುಃ||

All the Rakshasas went around the cross roads, the altars with four pillars, the royal path announcing the Vanara as a thief. To see the Hanuman with glowing tail , women, children and old people gathered everywhere.

ದೀಪ್ಯಮಾನೇ ತತಃ ತಸ್ಯ ಲಾಂಗೂಲಾಗ್ರೇ ಹನೂಮತಃ||24||
ರಾಕ್ಷಸ್ಯ ಸ್ತಾ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ್ಯಃ ಶಂಸುರ್ದೇವಾವ್ಯಾಸ್ತದಪ್ರಿಯಮ್|
ಯಸ್ತ್ವಯಾ ಕೃತ ಸಂವಾದಃ ಸೀತೇ ತಾಮ್ರಮುಖಃ ಕಪಿಃ||25||
ಲಾಂಗೂಲೇನ ಪ್ರದೀಪ್ತೇನ ಸ ಏಷ ಪರಿಣೀಯತೇ|

ಸ|| ತತಃ ತತ್ರ ಹನೂಮತಃ ಲಾಂಗೂಲಾಗ್ರೇ ದೀಪ್ಯಮಾನೇ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ್ಯಃ ತಾಃ ರಾಕ್ಷಸ್ಯಃ ದೇವ್ಯಾಃ ಅಪ್ರಿಯಂ ತತ್ ಶಂಸುಃ|| ಸೀತೇ ಯಃ ತಾಮ್ರಮುಖಃ ಕಪಿಃ ತ್ವಯಾ ಕೃತಸಂವಾದಃ ಸ ಏಷಃ ಪ್ರದೀಪ್ತೇನ ಲಾಂಗೂಲೇನ ಪರಿಣೀಯತೇ ||

Then as the Hanuman's tail was set on fire , the ugly looking Rakshasis took the unpleasant news to the divine lady Sita. ' Oh Sita, the Vanara with red face , who spoke to you , he was being paraded in the streets with his tail on fire'.

ಶ್ರುತ್ವಾ ತದ್ವಚನಂ ಕ್ರೂರಂ ಆತ್ಮಾಪಹರಣೋಪಮಮ್||26||
ವೈದೇಹೀ ಶೋಕ ಸಂತಪ್ತಾ ಹೂತಾಶನಮುಪಾಗಮತ್|
ಮಂಗಳಾಭಿಮುಖೀ ತಸ್ಯ ಸಾ ತದಾssಸೀನ್ಮಹಾಕಪೇಃ||
ಉಪತಸ್ಥೇ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀ ಪ್ರಯತಾ ಹವ್ಯವಾಹನಮ್|||27||

ಸ|| ವೈದೇಹೀ ಆತ್ಮಾಪಹರಣೋಪಮಂ ಕ್ರೂರಂ ತತ್ ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಶೋಕಸಂತಪ್ತಾ ಹುತಾಶನಂ ಉಪಾಗಮತ್||ತದಾ ಸಾ ಮಹಾಕಪೇಃ ತಸ್ಯ ಮಂಗಳಾಭಿಮುಖೀ ಆಸೀತ್| ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀ ಪ್ರಯತಾ ಹವ್ಯವಾಹನಮ್ ಉಪತಸ್ಥೇ||

Vaidehi hearing that news which was as cruel as her abduction, burning with grief invoked the god of fire. Then that lady wishing auspicious happenings for the great Vanara invoked the god of fire in her mind.

ಯದ್ಯಸ್ತಿ ಪತಿಶುಶ್ರೂಷಾ ಯದ್ಯಸ್ತಿ ಚರಿತಂ ತಪಃ|
ಯದಿ ಚಾಸ್ತ್ಯೇಕಪತ್ನೀತ್ವಂ ಶೀತೋ ಭವತು ಹನೂಮತಃ||28||
ಯದಿಕಿಂಚಿದನುಕ್ರೋಶಃ ತಸ್ಯ ಮಯ್ಯಸ್ತಿ ಧೀಮತಃ|
ಯದಿ ವಾ ಭಾಗ್ಯಶೇಷೋ ಮೇ ಶೀತೋ ಭವತು ಹನೂಮತಃ||29||
ಯದಿ ಮಾಂ ವೃತ್ತಿ ಸಂಪನ್ನಾಂ ತತ್ಸಮಾಗಮ ಲಾಲಸಾಂ|
ಸ ವಿಜಾನಾತಿ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಶೀತೋ ಭವತು ಹನೂಮತಃ||30||
ಯದಿ ಮಾಂ ತಾರಯೇದಾರ್ಯಃ ಸುಗ್ರೀವಃ ಸತ್ಯಸಂಗರಃ|
ಅಸ್ಮಾದುಃಖಾಮ್ಬುಸಂರೋಧಾತ್ ಶೀತೋ ಭವ ಹನೂಮತಃ||31||

ಸ|| ಪತಿಶುಶ್ರೂಷಾ ಅಸ್ತಿ ಯದಿ ತಪಃ ಚರಿತಂ ಅಸ್ತಿ ಯದಿ ಏಕಪತ್ನೀತ್ವಂ ಅಸ್ತಿ ಚ ಯದಿ ತ್ವಂ ಹನೂಮತಃ ಶೀತಃ ಭವ||ಧೀಮತಃ ತಸ್ಯ ಮಯಿ ಕಿಂಚಿತ್ ಅನುಕ್ರೋಶಃ ಅಸ್ತಿ ಯದಿ ಮೇ ಭಾಗ್ಯ ಶೇಷಃ ಯದಿ ವಾ ಹನೂಮತಃ ಶೀತಃ ಭವ||ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಸಃ ಮಾಮ್ ವೃತ್ತಸಂಪನ್ನಾಂ ತತ್ಸಮಾಗಮಲಾಲಸಾಂ ವಿಜಾನತೇ ಯದಿ ಹನೂಮತಃ ಶೀತಃ ಭವ||ಆರ್ಯಃ ಸತ್ಯಸಂಗರಃ ಸುಗ್ರೀವಃ ಅಸ್ಮಾತ್ ದೂಖಾಮ್ಬು ಸಂರೋಧಾತ್ ಮಾಂ ತಾರಯೇತ್ ಯದಿ ಹನೂಮತಃ ಶೀತಃ ಭವ||

' If I have served my husband, if I have practiced austerities, if I am loyal to my husband , you be cool for Hanuman. If the wise one has a little compassion for me , if there is any luck with me, let Hanuman become cool. If the righteous one believes I am pure in mind , and that I am longing to unite with him then be cool for Hanuman. If Sugriva the noble one who is true to his promise in warfare is going to rescue me from this sea of sorrows then be cool for Hanuman'.

ತತಃ ತೀಕ್ಷ್‍ಣಾರ್ಚಿ ರವ್ಯಗ್ರಃ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಶಿಖೋಽನಲಃ|
ಜಜ್ವಾಲ ಮೃಗಶಾಬಾಕ್ಷ್ಯಾ ಶ್ಶಂಸನ್ನಿವ ಶಿವಂ ಕಪೇಃ||32||
ಹನುಮಜ್ಜನಕಶ್ಚಾಪಿ ಪುಚ್ಛಾನಲಯುತೋಽನಿಲಃ|
ವವೌ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಕರೋ ದೇವ್ಯಾಃ ಪ್ರಾಲೇಯಾನಿಲಶೀತಲಃ||33||

ಸ|| ತತಃ ಅನಲಃ ಮೃಗಶಾಬಾಕ್ಷ್ಯಾಃ ಕಪೇಃ ಶಿವಂ ಶಂಸನ್ನಿವ ತೀಕ್ಷ್ಣಾರ್ಚಿಃ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಶಿಖಃ ಅವ್ಯಗ್ರಃ ಜಜ್ವಾಲ||ಹನುಮತ್ ಜನಕಃ ಅನಿಲಃ ಪುಚ್ಛಾನಲಯುತಃ ದೇವ್ಯಾಃ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಕರಃ ಪ್ರಾಲೇಯಾನಿಲಶೀತಲಃ ವವೌ||

Then tips of the intense flame glowed steadily as though assuring the fawn eyed lady about being auspicious to the Vanara. The father of Hanuman the wind god and the fire god burning the tail, blew cool wind to calm her down.

ದಹ್ಯಮಾನೇ ಚ ಲಾಂಗೂಲೇ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ ವಾನರಃ||34||
ಪ್ರದೀಪ್ತೋಽಗ್ನಿರಯಂ ಕಸ್ಮಾನ್ನಮಾಂ ದಹತಿ ಸರ್ವತಃ|
ದೃಶ್ಯತೇ ಚ ಮಹಾಜ್ವಾಲಃ ಕರೋತಿ ನ ಚ ಮೇ ರುಜಮ್||35||
ಶಿಶಿರಸ್ಯೇವಸಂಪಾತೋ ಲಾಂಗೂಲಾಗ್ರೇಪ್ರತಿಷ್ಟಿತಃ|

ಸ||ಲಾಂಗೂಲೇ ದಹ್ಯಮಾನೇ ವಾನರಃ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ| ಸರ್ವತಃ ಪ್ರದೀಪ್ತಃ ಅಯಂ ಅಗ್ನಿಃ ಮಾಮ್ ಕಸ್ಮಾತ್ ನ ದಹತಿ ||ಮಹಾಜ್ವಾಲಃ ದೃಶ್ಯತೇ ಮೇ ರುಜಂ ನ ಕರೋತಿ ಚ ಲಾಂಗೂಲಾಗ್ರೇ ಶಿಶಿರಸ್ಯ ಸಂಘಾತಃ ಪ್ರತಿಷ್ಟಿತಃ ಇವ ||

As the tail continued burning Hanuman started thinking. Why is this the fire which is burning everywhere is not burning me. The great fire is seen, but it is not hurting me. At the end of my tail, it is cool like there is a mass of ice.

ಅಥವಾ ತದಿದಂ ವ್ಯಕ್ತಂ ಯದೃಷ್ಟಂ ಪ್ಲವತಾ ಮಯಾ||36||
ರಾಮಪ್ರಭಾವಾದಾಶ್ಚರ್ಯಂ ಪರ್ವತಃ ಸರಿತಾಂ ಪತೌ|
ಯದಿ ತಾವತ್ ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ಮೈನಾಕಸ್ಯ ಚ ಧೀಮತಃ||37||
ರಾಮಾರ್ಥಂ ಸಂಭ್ರಮಸ್ತಾದೃಕ್ಕಿಮಗ್ನಿರ್ನಕರಿಷ್ಯತಿ|
ಸೀತಾಯಾಶ್ಚಾನೃಶಂ ಸ್ಯೇನ ತೇಜಸಾ ರಾಘವಸ್ಯ ಚ||38||
ಪಿತುಶ್ಚ ಮಮ ಸಖ್ಯೇನ ನ ಮಾಂ ದಹತಿ ಪಾವಕಃ|

ಸ|| ಅಥವಾ ಯತ್ ಪ್ಲವತಾ ಮಯಾ ರಾಮಪ್ರಭಾವಾತ್ ಪರ್ವತಃ ಸರಿತಾಂ ಪತೌ ಆಶ್ಚರ್ಯಂ ದೃಷ್ಟಂ ತತ್ ಇದಂ ವ್ಯಕ್ತಮ್||ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ಧೀಮತಃ ಮೈನಾಕಸ್ಯ ರಾಮಾರ್ಥಂ ತಾದೃಕ್ ಸಂಭ್ರಮಃ ಯದಿ ಅಗ್ನಿಃ ಕಿಂ ನ ಕರಿಷ್ಯತಿ|| ಸೀತಾಯಾಃ ಅನೃಶಂಸ್ಯೇನ ರಾಘವಸ್ಯ ತೇಜಸಾ ಮಮಪಿತುಃ ಸಖ್ಯೇನ ಪಾವಕಃ ಮಾಮ್ ನ ದಹತಿ||

' Or it may be because of Rama's power. Like the wonderful incident of a mountain floating in the sky seen while I leaped, If the wise Sagara and Mainaka had such anxiety to serve Rama , why will not god of fire do ? Because of Sita's steadfast chaste character, Raghava's luster, and my father's friendship , the god of fire is not burning me.

ಭೂಯಃ ಸ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ ಮುಹೂರ್ತಂ ಕಪಿಕುಂಜರಃ||39||
ಉತ್ಪಪಾತಾಥ ವೇಗೇನ ನನಾದ ಚ ಮಹಾಕಪಿಃ|
ಪುರದ್ವಾರಂ ತತಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಶೈಲಶೃಂಗಮಿವೋನ್ನತಮ್||40||
ವಿಭಕ್ತರಕ್ಷಸ್ಸಂಭಾಧ ಮಾಸಸಾದಾನಿಲಾತ್ಮಜಃ|

ಸ|| ಕಪಿಕುಂಜರಃ ಸಃ ಮಹಾಕಪಿಃ ಭೂಯಃ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ | ಅಥ ವೇಗೇನ ಉತ್ಪಪಾದ ನನಾದ ಚ||ತತಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಅನಿಲಾತ್ಮಜಃ ಶೈಲಶೃಂಗಮಿವ ಉನ್ನತಂ ವಿಭಕ್ತರಕ್ಷಃ ಸಂಬಾಧಾಮ್ ಪುರದ್ವಾರಂ ಆಸಸಾದ||

The best among Vanaras again started thinking. Then flew up quickly and roared. Then the illustrious son of wind god reached the entrance of the city which is like the peak of the mountain and turned away the Rakshasas.

ಸ ಭೂತ್ವಾ ಶೈಲಸಂಕಾಶಃ ಕ್ಷಣೇನ ಪುನರಾತ್ಮವಾನ್ ||41||
ಹ್ರಸ್ವತಾಂ ಪರಮಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತೋಬನ್ದನಾನ್ಯವಶಾತಯತ್|
ವಿಮುಕ್ತಾಶ್ಚಾಭವತ್ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಪುನಃ ಪರ್ವತಸನ್ನಿಭಃ||42||
ವೀಕ್ಷಮಾಣಾಶ್ಚ ದದೃಶೇ ಪರಿಘಂ ತೋರಣಾಶ್ರಿತಮ್|
ಸ ತಂ ಗೃಹ್ಯ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಕಾಲಾಯಸ ಪರಿಷ್ಕೃತಮ್||43||
ರಕ್ಷಿಣಸ್ತಾನ್ ಪುನಃ ಸರ್ವಾನ್ ಸೂದಯಾಮಾಸ ಮಾರುತಿಃ|

ಸ|| ಆತ್ಮವಾನ್ ಸಃ ಶೈಲಸಂಕಾಶಃ ಭೂತ್ವಾ ಕ್ಷಣೇನ ಹ್ರಸ್ವತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ಬನ್ಧನಾನಿ ಅವಶಾತಯತ್||ಶ್ರೀಮಾನ್ ವಿಮುಕ್ತಶ್ಚ ಪುನಃ ಪರ್ವತಸನ್ನಿಭಃ ಅಭವತ್| ವೀಕ್ಷಮಾಣಶ್ಚ ತೋರಣಾಶ್ರಿತಂ ಪರಿಘಂ ದದರ್ಶ||ಮಹಾಬಾಹುಃ ಸಃ ಮಾರುತಿಃ ಕಾಲಾಯಸಪರಿಷ್ಕೃತಂ ತಂ ಪುನಃ ಗೃಹ್ಯ ಸರ್ವಾನ್ ತಾನ್ ರಕ್ಷಿಣಃ ಸೂದಯಾಮಾಸ||

Hanuman making himself appear like a mountain, in a moment making himself small he cast off all the ropes binding him. The illustrious one having freed himself again assumed the form of the size of a mountain. Looking around , sitting on the archway he found the iron club. The strong armed son of wind god, again seizing the club made of black iron killed all the guards.

ಸ ತಾನ್ ನಿಹತ್ವಾ ರಣಚಣ್ಡವಿಕ್ರಮಃ ಸಮೀಕ್ಷಮಾಣಃ ಪುನರೇವ ಲಂಕಾಮ್||
ಪ್ರದೀಪ್ತಲಾಂಗೂಲಕೃತಾರ್ಚಿಮಾಲೀ ಪ್ರಕಾಶತಾssದಿತ್ಯ ಇವಾರ್ಚಿಮಾಲೀ||44||

ಸ|| ರಣಚಂಡವಿಕ್ರಮಃ ಸಃ ತಾನ್ ನಿಹತ್ವಾ ಪುನರೇವ ಲಂಕಾಂ ಸಮೀಕ್ಷಮಾನಃ ಪ್ರದೀಪ್ತಲಾಂಗೂಲಕೃತಾರ್ಚಿಮಾಲೀ ಅರ್ಚಿಮಾಲೀ ಅದಿತ್ಯ ಇವ ಪ್ರಕಾಶತ||

Hanuman who was of fearsome valor in war with the Rakshasas, having killed them gazed at Lanka once again. Garlanded by the flames of his tail around, he shone like the Sun covered with garland of rays.

ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ
ಚತುರ್ವಿಂಶತ್ ಸಹಸ್ರಿಕಾಯಾಂ ಸಂಹಿತಾಯಾಮ್
ಶ್ರೀಮತ್ಸುಂದರಕಾಂಡೇ ತ್ರಿಪಂಚಾಶಸ್ಸರ್ಗಃ ||

Thus ends Sarga fifty three of Sundarakanda of Ramayana , the first poem composed in Sanskrit by the first poet sage Valmiki .

|| om tat sat||